Święcelnik to unikalna potrawa wielkanocna z Połomi. Nigdzie indziej w Polsce nie ma tradycji wypieku takiego ciasta. Jak powstaje? ZDJĘCIA

Wyjątkowa potrawa wielkanocna – połomski święcelnik

Święcelnik dla najbliższych piecze się je zwykle w Wielki Piątek, by w Wielką Sobotę wraz z całą rodziną zanieść ten tradycyjny przysmak w koszyczku razem z innymi produktami do poświęcenia w kościele. Ogólnie rzecz biorąc, święcelnik jest świątecznym ciastem nadziewanym kiełbasą i wędzonką. Potrawę zjada się podczas uroczystego śniadania wielkanocnego. Każdy z domowników musi skosztować święcelnika, podobnie jak jajka.

Wypiekiem połomskiego specjału zajmuje się panie z koła gospodyń wiejskich. „Pierwsze skrzypce gra” w tej robocie Maria Trojan, która od lat przewodniczy organizacji. W tym roku panie wypieką około 20 święcelników, którymi częstują gratis. Najpierw wyrabiają ciasto, korzystając z jaj od „szczęśliwych kur”. Ciasto ma więc rzadko spotykany, żółciutki kolor. Potem przetykają je wędlinami, boczkiem, szynką i zwijają w rulon. Następnie ładują surową jeszcze potrawę do piekarnika. Jakieś pół godziny później święcelnik jest gotowy, w smaku półsłodki. A to efekt smarowania ciasta cukrową polewą.

Pieką panie z Koła Gospodyń Wiejskich w Połomi

Jak mówi pani Maria, gospodynie z koła wypiekły już setki święcelników. Potrawą zajadali się ludzie w całej Polsce. Nachwalić faszerowanego wędliną ciasta nie mogli się np. warszawiacy.

- Z święcelnikiem jeździmy na kulinarne wystawy wielkanocne. W tym roku, wybieramy się do Polanki Górnej koło Oświęcimia w województwie małopolskim. Na wystawie stołów wielkanocnych zaprezentujemy wszystkie nasze świąteczne wyroby, poza święcelnikiem również ciasta mazurki i rękodzieło – opowiada Maria Trojan, której prababcia, Czeszka z Zaolzia, wyszła za Ślązaka z Połomi.

Na tego rodzaju wystawach bywa i po kilkaset osób. Nasze Ślązaczki będą wszystkich częstowały swoimi specjałami i zapewne nic nie zostanie. Panie liczą jednak na nagrody, wręczane na wydarzeniach. Są tak dobre w swoim fachu, że kucharzyły wspólnie ze słynnym Remigiuszem Rączką. KGW Połomia zrzesza obecnie 96 kobiet, którym kieruje pięcioosobowy zarząd.

Lokalna tradycja poszła w świat

Urząd gminy podaje, że w tym regionie Górnego Śląska połomska tradycja do niedawna (zanim zaczęło być o niej głośno), była prawie nieznana w okolicy, nawet w leżącej w obrębie tej samej gminy miejscowości Mszana. Natomiast na Śląsku Cieszyńskim istnieje podobny wypiek - zwany murzinem.

W Połomi tradycja pieczenia święcelnika jest bardzo żywa. Miejscowe Koło Gospodyń Wiejskich co roku piecze to wielkanocne ciasto na swoje przedświąteczne spotkanie. Piecze go także wiele mieszkanek we własnych domach. Święcelnik coraz częściej pojawia się także na stołach w sąsiedniej Mszanie, Gogołowej, Świerklanach czy Szerokiej.

Tradycję święcelnikową nie tylko się u nas kultywuje, ale i promuje na zewnątrz. Kilka lat temu Rada Sołecka w Połomi zorganizowała Warsztaty Pieczenia Połomskiego Święcelnika, w których wzięły udział dzieci z miejscowej szkoły i władze gminy. Upieczone ciasta były nagrodą w zorganizowanym dzień później przez Gminny Ośrodek Sportu "I Biegu po Święcelnik Wójta Gminy Mszana". Bieg był potem organizowany co roku.

W 2023 ten niezwykły świąteczny wypiek otrzymali w prezencie uczestnicy Forum Sekretarzy Gmin Subregionu Zachodniego, które odbyło się w Gminie Mszana. Pyszne ciasto przygotowały panie z Koła Gospodyń Wiejskich w Połomi, na czele z jego przewodniczącą, Marią Trojan. Zorganizowały również krótkie warsztaty kulinarne.

Przepis na święcelnik z Połomi

Święcelnik to półsłodkie ciasto drożdżowe, faszerowane wędlinami, najlepiej własnego wyrobu, takimi jak boczek, wędzonka i kiełbasa. Robi się go dosyć prosto. Potrzeba kilograma mąki pszennej, 4 jajek, 10 dag drożdży, pół litra mleka, 10 dag cukru, szczypty soli i 20 dag masła lub margaryny. Składniki zagniatamy i odstawiamy ciasto do wyrośnięcia. Potem dzielimy je na dwie części, każdą wałkujemy na grubość ok. 1-1,5 cm, na środek kładziemy przygotowane wędliny i zawijamy w rolady. Wkładamy do wysmarowanej tłuszczem formy, zaś górną powierzchnię smarujemy roztrzepanym jajem. Pieczemy w piekarniku nagrzanym do 220 stopni ok. 45 minut. Podajemy dobrze wystudzone.