Pałac w Koszęcinie to perła w koronie ziemi lublinieckiej i całego Śląska. Latem warto tu zajrzeć

Kilka lat temu siedziba Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk im. Stanisława Hadyny w Koszęcinie przeszła gruntowną modernizację. W ramach rewitalizacji pałac i park zmieniły się nie do poznania, stając się wizytówką całego Śląska. Inwestycja kosztowała około 40 milionów zł (w tym 24 mln dała Unia Europejska). W kompleksie zwykle organizowane są liczne imprezy kulturalne, można też liczyć na chwile wytchnienia w przepięknych okolicznościach przyrody. Z tego też korzystają licznie mieszkańcy całego regionu. Zanim tu jednak przyjedziemy warto poznać historię tego miejsca.

Pierwsza wzmianka historyczna o Koszęcinie pochodzi z 1275 roku. Mówiono wtedy o osiedlu mieszkalnym okrążonym błotnymi stawami i bagnami porośniętymi wikliną, a wikliniarstwo stanowiło główne zajęcie mieszkańców tych terenów. Ich wyroby cieszyły się popularnością w całej ówczesnej Europie. Istnieją jednak wiarygodne przypuszczenia, że miejscowość Koszęcin znana już była znacznie wcześniej. Do czasów przedchrześcijańskich odsyła nas legenda wspominająca księcia Gosława Koszeńskiego i jego córkę Przesławę - znaną dziś z opowieści o Białej Damie.

Siedzibą właścicieli z Koszęcina był z początku drewniany zamek, który spłonął na początku XVII wieku, podpalony przez lisowczyków. Na przestrzeni wieków koszęciński pałac przechodził z rąk do rąk. W 1609 roku Andrzej Kochcicki rozpoczął budowę murowanej kaplicy i pałacu, którą zakończył Filip von Rauthen. Za czasów panowania na koszęcińskim zamku Mikołaja Filipa von Rauthen gościł tu Jan Sobieski wraz z dworem, a jego żona Marysieńka rezydowała w pałacu gdy Jan Sobieski udał się pod Wiedeń na wyprawę przeciw Turkom. U schyłku XVII wieku majątek przejęła rodzina Sobków. Po 1774 roku władała nim hrabina von Dyhern, by w 1798 pałac znów przejęła korona cesarska. Od wiosny 1805 do stycznia 1945 roku posiadłość była własnością książęcego rodu Hohenlohe - Ingelfingen. Ludwik Filip von Hohenlohe – Ingelfingen rozpoczął w 1829 roku przebudowę pałacu w stylu późnoklasycystycznym. W takim kształcie zachował się on do dziś. Z okresu tego ocalały malowidła ścienne i niektóre elementy wystrojów sal oraz epitafia nagrobne mieszczce się w Kaplicy Zamkowej. Ostatni właściciel pałacu Karol Gotfried, wyemigrował do Austrii, gdzie zmarł bezpotomnie.

Od 1953 roku pałac jest siedzibą Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny. Tutaj toczy się całe życie Zespołu, w pałacowych salach odbywają się zajęcia artystyczne, koncerty kameralne i imprezy okolicznościowe, w zabytkowych wnętrzach mieszczą się biura Instytucji.

Pałac w Koszęcinie zaliczony został do I kategorii zabytków. Jest to jeden z największych w Polsce zespołów pałacowych z okresu neoklasycyzmu. Pałac jest budowlą składająca się z trzech niesymetrycznych skrzydeł. Najpiękniejsze – zachodnie – mieści Salę Balową i wychodzący na park taras, a także tzw. Salę Zieloną, w której zachował się empirowy, okrągły piec kaflowy. W wyniku przeprowadzonych w 1999 roku badań radarowych ustalono, że najstarszą częścią zabudowań pałacowych jest jego północne skrzydło – odkryto tu kamienie pochodzące z XVI wieku. Nieczynna od 1945 roku kaplica pałacowa pod wezwaniem Matki Boskiej Wniebowziętej i Świętych Męczenników Dionizego i Witalisa, w 2001 roku została wyremontowana, stając się Kameralną Salą Koncertową „Śląska”.

Chór i orkiestra Zespołu mogą przyjmować w tej sali swoją publiczność, to tutaj odbywają się kameralne koncerty okolicznościowe podczas imprez organizowanych w siedzibie „Śląska”. W podziemiach dawnej kaplicy spoczywają członkowie rodu Hohenlohe – Ingelfingen.

W obrębie kompleksu pałacowo – parkowego znajduje się także Pawilon im. Elwiry Kamińskiej, który w czasach książęcego panowania służył jako ujeżdżalnia pałacowa. Natomiast dawny budynek folwarczny z końca XIX wieku służy dziś jako Dom Pracy Twórczej im. Adolfa Dygacza. Tam też udostępniono dla zwiedzających Izbę Pamięci Zespołu „Śląsk”, w której znajduje się ekspozycja stała śląskich strojów ludowych oraz pamiątek z licznych tourne Zespołu.

Na dziedzińcu pałacu stoi „Ławeczka profesorska” - pomnik Profesora Stanisława Hadyny, założyciela Zespołu i jego wieloletniego dyrektora. Profesor wita zwiedzających siedząc na ulubionej ławeczce, pali fajkę i trzyma w ręku nuty słynnej pieśni „Helokanie”. Jakby zastygł słuchając dźwięków prób dochodzących z pałacu… Pomnik stoi na dziedzińcu od 2006 roku.

Pałac otacza park krajobrazowy, założony w połowie XIX wieku. W jego zachodniej części znajduje się malownicze oczko wodne. Rosną tu lipy drobnolistne, kasztanowce, klony i buki zwyczajne, jawory, jesiony wyniosłe i dęby szypułkowe. Jest też parę drzew egzotycznych: sosna wejmutka, kanadyjska i czarna, choina kanadyjska, platan klonolistny i jesion amerykański. Wiele z tych okazów to pomniki przyrody.

W parku znajduje się ok. 900 sztuk drzew i krzewów. Najczęściej występują: dąb szypułkowy, klon jawor i klon pospolity, jesion wyniosły, grab pospolity, lipa drobnolistna i szerokolistna, buk pospolity, daglezja zielona, olsza czarna oraz platan klonolistny. Wśród krzewów królują: jałowiec płożący, jaśminowiec wonny, ligustr pospolity, dereń, śnieguliczka, berberys pospolity oraz różaneczniki. Na terenie parku znajduje się aż 11 pomników przyrody w tym: lipa drobnolistna, kasztanowiec, klon jawor, dąb czerwony, trzy okazy dębu szypułkowego, jesion wyniosły, dwie sztuki buka zwyczajnego i platan klonolistny.

Pierwsze założenia parkowe przy koszęcińskim pałacu sięgają XVIII wieku. Zarówno pałac jak i park były wielokrotnie przekształcane przez swych właścicieli. Ostatnie istotne kompozycyjnie przekształcenie parku nastąpiło po przebudowie pałacu tj. po 1830 roku przez rodzinę Hohenlohe-Ingelfingen. Wówczas nadano mu kompozycję parku angielskiego krajobrazowego, zachowując jednocześnie część układu romantycznego pochodzącego z poprzedniego etapu rozwoju. W okresie powojennym park w dużej mierze był niedoinwestowany i pozostawiony sam sobie, przez co zieleń bardzo się zagęstwiła i wybujała. Znalazło się tu bardzo dużo samosiejek rosnących w przypadkowych miejscach, które spowodowały częściową utratę pierwotnych założeń kompozycyjnych.

W czasie rewitalizacji Zespołu Pałacowo-Parkowego w Koszęcinie w latach 2011 - 2014 przywrócono mu dawny charakter: wykonano wycinkę drzew chorych i zagrażających bezpieczeństwu, pielęgnację drzew i krzewów oraz nowe nasadzenia. Wszystkie prace wykonywano z zamysłem odtworzenia i przywrócenia układu kompozycyjnego parku angielskiego; naturalnego, romantycznego krajobrazu oraz zachowania osi widokowej z tarasu pałacu na staw i park. Przywrócono wówczas wjazd do parku Bramą Cesarską oraz reprezentacyjne wejście do pałacu od strony parku. Na terenie wokół głównego wejścia stworzono kompozycyjne klomby i rabaty, na których dominują krzewy kwitnące i o barwnych liściach, takie jak: trzmieliny, berberys, krzewy róż oraz różaneczniki.

W parku znajduje się też staw o powierzchni 2 680,0m². W czasie rewitalizacji przeprowadzono prace związane z wyczyszczeniem jego dna z mułu i osadów, profilowaniem brzegów oraz wykonaniem nowych nasadzeń roślinności wokół. Staw został zarybiony i wyposażony w pływającą, podświetlaną wieczorem fontannę. W czasie rewitalizacji wykonano w parku nowe nawierzchnie alejek i dróg dojazdowych, wbudowano ławki parkowe oraz kosze na śmieci. Na terenie parku znajdują się również kort tenisowy, boisko wielofunkcyjne i plac zabaw. Co roku, w okresie letnim, odbywa się tu także wiele imprez plenerowych organizowanych przez Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”. Cały teren jest ogrodzony, wyposażony w oświetlenie terenu i system monitoringu, stanowiąc znakomite i bezpieczne miejsce do rodzinnych spacerów. (na podstawie informacji historycznych ze strony internetowej Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk").

Koszęcin w ramach akcji 360Śląskie w 2016 roku